Συνέντευξη με τον Πρόεδρο & Διευθύνοντα Σύμβουλο της εταιρείας Natech Financial Software, κύριο Αθανάσιο Ναυρόζογλου
Στο τεύχος του Περιοδικού STIGMA Οκτωβρίου, φιλοξενούμε τον κύριο Αθανάσιο Ναυρόζογλου, απόφοιτο της σχολής των μηχανικών υπολογιστών και με σπουδές στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Ο κύριος Ναυρόζογλου έχει αναλάβει τη θέση του Προέδρου και Διευθύνοντα Συμβούλου της εταιρείας Natech Financial Software, που δραστηριοποιείται στον τομέα της τεχνολογίας και πιο συγκεκριμένα στην ανάπτυξη χρηματοπιστωτικών λογισμικών.
1. Καλημέρα σας, θα μπορούσατε να μας πείτε δύο λόγια για εσάς και για την εταιρία σας;
Αρχικά, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την ευκαιρία. Η Natech αναπτύσσει χρηματοπιστωτικό λογισμικό, λογισμικό, δηλαδή, που απευθύνεται σε οργανισμούς και εταιρίες, οι οποίες σχετίζονται με τον χρηματοοικονομικό τομέα, είτε σε επίπεδο λογιστικής διαχείρισης, είτε σε επίπεδο τραπεζικής. Αποτελεί μια από τις πέντε ευρωπαϊκές εταιρίες που ασχολούνται με αυτόν τον τομέα και μία από τις περίπου τριάντα στον κόσμο, που δραστηριοποιούνται καθαρά με το financial software. Η Natech έχει την έδρα της στα Ιωάννινα και διαθέτει εγκαταστάσεις στην Αθήνα και, πλέον, και στη Γερμανία.
Ανήκω, πρακτικά, στη δεύτερη γενιά των ανθρώπων που διοικούν την εταιρία τα τελευταία 2 έτη, ενώ το προηγούμενο διάστημα βοηθούσα στο κομμάτι της ανάπτυξης, εκτέλεσης εργασιών και των εταιρικών αποφάσεων. Όσον αφορά τις σπουδές μου και την προηγούμενη εργασιακή εμπειρία μου, σπούδασα στην Πάτρα μηχανικός υπολογιστών και εργάστηκα ως developer. Στη συνέχεια, μετά το MBA μου στην Αγγλία, ασχολήθηκα με το Business Development και το Business Administration, οπότε συνδύασα, κατά κάποιο τρόπο, και τις δύο εξειδικεύσεις. Για ένα χρονικό διάστημα εργαζόμουν στην Αγγλία, πάνω στους δείκτες χρηματοοικονομικής ανάλυσης και παραγωγικότητας, όμως, πάντα είχα στο μυαλό μου να επιστρέψω στην Ελλάδα και να συνεισφέρω στη Natech. Το MBA έπαιξε σημαντικό ρόλο στην διεύρυνση της σκέψης μου και σίγουρα η παραμονή μου στο εξωτερικό ήταν ένα μεγάλο σχολείο.
2. Δεδομένης της εμπειρίας σας και της εξοικείωσης με την τοπική αγορά, πως θα κρίνατε την πρόοδο της επιχειρηματικότητας στην περιφέρειά μας (ή/και στον τομέα της πληροφορικής);
Είναι πολύ ωραία ερώτηση, γιατί τα Ιωάννινα, και γενικά η Ήπειρος, μέχρι πρόσφατα ήταν γνωστή, κατά κύριο λόγο, για τον πρωτογενή της τομέα, για παράδειγμα για την κτηνοτροφία και λιγότερο για τον τομέα της παροχής υπηρεσιών. Η επιχειρηματικότητα, λοιπόν, έχει ανακάμψει σίγουρα, υπάρχουν πολλά σοβαρά δείγματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ήδη, η περιφέρεια βιώνει μια ανάπτυξη στον τομέα της πληροφορικής, με τον ερχομό νέων επιχειρήσεων και υποκαταστημάτων ή θυγατρικών μεγάλων πολυεθνικών και με τοπικές επιχειρήσεις, που φαίνεται να κάνουν το μεγάλο βήμα. Υπάρχουν, πλέον, εταιρίες, όπως και η Natech, οι οποίες διαφοροποιούνται από το παραδοσιακό μοντέλο και κάνουν το μεγάλο βήμα προς μια νέα κατεύθυνση.
Θεωρώ, πως, στα Ιωάννινα υπήρχε και υπάρχει η μαγιά. Η βάση υπήρχε, είτε λόγω του Πανεπιστημίου και συγκεκριμένα της σχολής της Πληροφορικής, είτε λόγω του μεγάλου αριθμού αποφοίτων και της τεχνολογικής εξοικείωσης. Ωστόσο, όλοι αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν κάποια διέξοδο να απορροφηθούν. Καλώς ή κακώς, οι τοπικοί άρχοντες δεν είχαν δώσει την προσοχή τους σε αυτό το κομμάτι, για προφανείς λόγους. Πάντα, όμως, υπήρχαν οι διαφορετικές φωνές. Ερχόμενες στα Ιωάννινα οι πολυεθνικές της τεχνολογίας, πέτυχαν αυτό που εμείς αδυνατούσαμε πάντα. Να σπρώξουν και να κινητοποιήσουν τον κόσμο και να δείξουν πως υπάρχει και άλλου τύπου επιχειρηματικότητα που πρέπει να αναδειχθεί. Άρα, λοιπόν, υπήρχε ανέκαθεν η βάση και οι ξένες επενδύσεις κατάφεραν να την αναδείξουν.
3. Ποια είναι η άποψή σας για την εξέλιξη της τοπικής και της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας μετά την πανδημία;
Είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κάποιος πως θα είναι η επόμενη ημέρα. Σίγουρα, τίποτα δε θα είναι το ίδιο. Έχουμε αλλάξει όλοι μας και φαίνεται ότι αλλάζουμε ακόμα. Έχουμε περάσει απ’ το στάδιο της άρνησης στο στάδιο της αφομοίωσης, της αντίδρασης ξανά και πάλι συναντούμε τη διαδικασία μπροστά μας.
Υπάρχουν δύο περίεργα πράγματα που συμβαίνουν. Από τη μία μεριά, τα χρηματιστήρια παγκοσμίως φαίνεται να έχουν ανοδική τάση, ίσως ελκυόμενα από τη μεγάλη χρηματιστηριακή αξία τεσσάρων, πέντε μεγάλων παιχτών. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει μια σωρεία επιχειρήσεων που καταρρέουν (επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τουριστικό κλάδο, μεταφορικό, logistics, αερομεταφορών κ.ο.κ). Οπότε, ο συσχετισμός των δυνάμεων έχει αλλάξει.
Πάραυτα παρουσιάζεται μια ευκαιρία, η οποία φανερώνει ότι υπάρχει μια οικονομική δραστηριότητα και θα συνεχίσει να υπάρχει σε κάποια μορφή. Όλοι μας θα πρέπει να προσαρμοστούμε και να εστιάσουμε στην καινούργια πραγματικότητα. Θα έχουμε σίγουρα περισσότερη τηλεργασία, περισσότερες τηλεσυναντήσεις και τηλεδιασκέψεις. Θα σημειωθεί, ίσως, μεγάλη αλλαγή στην ψυχολογική κατάσταση των ανθρώπων, διότι η αίσθηση του ανήκειν, μάλλον θα εκλείψει. Μέχρι σήμερα, ήξερες το γραφείο σου, ήξερες τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρέφεσαι, ανταλλάσσεις απόψεις και σε επηρεάζουν ψυχολογικά. Αυτό αλλάζει και θα υπάρξουν μικρές και μεγάλες αλλαγές, από το τι παίρνεις να φας και πώς τρως, μέχρι το τι λες και αλυσιδωτά θα επηρεαστεί όλη η οικονομία. Κάνεις δεν ξέρει να απαντήσει πως θα καταλήξει.
4. Είναι γνωστό πως δραστηριοποιείστε και στο εξωτερικό. Πως εξελίσσεται η πορεία της εταιρίας εκτός Ελλάδος και τι θα συμβουλεύατε άλλους επιχειρηματίες που θέλουν να κάνουν ανάλογο βήμα;
Το πρώτο βήμα ήταν η Αθήνα. Ξεκινήσαμε από τα Ιωάννινα και πήγαμε στην Αθήνα, σχεδόν αντίστροφα από το σύνηθες σενάριο του ξεκινήματος στην Αθήνα και έπειτα τη δημιουργία παραρτήματος στην επαρχία. Αντίστοιχα, τώρα από την Ελλάδα, πάμε στη Γερμανία. Αυτό το βήμα είναι μονόδρομος. Ιδίως στον κλάδο μας, ο οποίος, όπως προ είπα, είναι ο τραπεζικός και δη ο χρηματοπιστωτικός. Η αγορά της Ελλάδας είναι πολύ συγκεκριμένη και εμείς φτάσαμε στο 100% του στενού μας κύκλου.
Πρέπει να σκεφτόμαστε, όχι μόνο πώς θα έρθουν επιχειρήσεις εδώ, αλλά και πως εμείς θα πάρουμε την τεχνολογία μας, την τεχνογνωσία μας και θα την δώσουμε και αλλού. Βέβαια πέσαμε χρονικά πάνω στο μεταίχμιο, δηλαδή, ξεκινήσαμε να στήνουμε το γραφείο της Γερμανίας, λίγο πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Έπρεπε να αλλάξουμε το σχεδιασμό μας, διότι δεν προλάβαμε να κάνουμε την τυπική σύσταση του γραφείου στο συμβολαιογράφο, μιας και συνέβη το lockdown.
Αυτό, βέβαια, που έχω να πω είναι πως οι δυσκολίες που παρουσιάζονται στη σύσταση μιας εταιρίας στην Ελλάδα, μετά βεβαιότητας, είναι παραπλήσιες με αυτές στο εξωτερικό. Υπάρχει μια ευκολία στα πρώτα πέντε-έξι βήματα, αλλά από εκεί και πέρα η δυσκολία παραμένει. Όπως και εδώ, πρέπει να ξεπεράσεις τα προβλήματα της γνωριμίας, είτε με τη γλώσσα, είτε με τις καθημερινές διαδικασίες. Το ρίσκο είναι ακριβώς το ίδιο. Είτε ανοίγεις στο εξωτερικό, είτε στην Ελλάδα, είναι μια ξεχωριστή αγορά, αυτόνομη, που έχει τις ευκολίες και τις δυσκολίες της, αλλά αν το ζυγίσεις τελικά, τα ρίσκα είναι παρεμφερή. Αποτελεί σίγουρα μια πρόκληση και μας αρέσει η πρόκληση.
5. Η εταιρία σας δραστηριοποιείται με μεγάλη ένταση στον τραπεζικό κλάδο. Τι θα μπορούσατε να μας πείτε για την εξέλιξη του τομέα και ποια είναι η συνεισφορά της εταιρίας σας σε αυτόν;
Ο τραπεζικός κλάδος είναι ένας ραγδαία εξελισσόμενος κλάδος. Αυτό είναι πρόσφατο, δηλαδή, μέχρι πριν το 2010-2015 η αγορά ήταν σχεδόν σταθερή, με κάποιες τεχνολογικές εξελίξεις. Έκτοτε, ήρθαν πολλά πράγματα να ταράξουν τα νερά. Πλέον, συναλλασσόμαστε από το κινητό μας, συναλλασσόμαστε από το σπίτι μας, το κάναμε και τότε, αλλά με λιγότερη ένταση. Η αλλαγή αυτή, βρήκε τη Natech στην καλύτερη περίοδο. Είμαστε, βλέπετε, μια από τις νεότερες εταιρίες που μπήκε στον τραπεζικό κλάδο, άρα το σύστημα μας είναι πιο μοντέρνο, χρησιμοποιεί σύγχρονη τεχνολογία και αυτό μας βοήθησε. Επίσης, μας βοήθησε σημαντικά το γεγονός, ότι ασχολούμασταν με μικρότερες τράπεζες, οι οποίες έχουν κατεξοχήν λιγότερους πόρους, χρειάζεται να είναι περισσότερο ευέλικτες, αλλά έχουν όλες τις απαιτήσεις που έχει μία μεγάλη. Από την άλλη πλευρά, μια μεγάλη τράπεζα διαθέτει το δίκτυο, τη δομή και τους πόρους, έχει όμως μεγάλη δυσκολία στην αλλαγή.
Η τεχνολογία μας επέτρεψε να εστιάσουμε στις μικρές τράπεζες, να χρησιμοποιήσουμε τη δική τους ευελιξία, να την παντρέψουμε με τη δική μας και να φτιάξουμε ένα στοχευμένο σύστημα, που ταιριάζει απόλυτα σε μικρές και μεσαίου επιπέδου τράπεζες. Και τις αλλάξαμε και μας άλλαξαν.
Πάντα μας απασχολούν και οι μεγάλες τράπεζες, αλλά δεν αποτελούν πρωταρχικό στόχο. Όλα σχετίζονται καθαρά με το πώς θέλεις να προσαρμόσεις το σύστημα σου. Μια μεγάλη τράπεζα που πρέπει να καλύψει το 100% των αναγκών μιας αγοράς όπως η ελληνική, πρέπει να έχει πάρα πολλά υποσυστήματα και πολλές βαθμίδες ελέγχου, πολλά κλιμάκια κ.λπ. Η μικρότερη τράπεζα, όμως, που πρέπει να κάνει περίπου το ίδιο και να είναι πιο ανταγωνιστική, είναι πολύ πιο ευαίσθητη στο χρόνο αναφορικά με τη διάθεση ενός νέου προϊόντος και πολύ πιο προσωποκεντρική, πελατοκεντρική. Εμείς εκεί στοχεύουμε, στην πελατοκεντρικότητα. Αν η μεγάλη τράπεζα, λοιπόν, αποφασίσει και γίνει και αυτή πελατοκεντρική, με μεγάλη δυσκολία οργανωτικά να το κάνει, τότε ναι, εμείς είμαστε εδώ.
6. Ο ερχομός της πανδημίας και των περιορισμών που προέκυψαν, επηρέασε θετικά ή αρνητικά την εξέλιξη των εργασιών σας; Πώς προσαρμοστήκατε;
Η αλήθεια είναι, πως, τελικά η πορεία έδειξε πως ήταν θετική η εξέλιξη. Μας ανάγκασε να αλλάξουμε λίγο πιο γρήγορα. Στην αρχή, προφανώς, υπήρξαν δυσκολίες, ο κόσμος έπρεπε να εργαστεί από το σπίτι, έπρεπε να προετοιμαστούμε γι’ αυτό, αλλά στην τεχνολογία και στην πληροφορική είναι πιο εύκολο. Υπήρξαν σοβαρότατες δυσκολίες στην προσέλκυση νέου πελατολογίου, γιατί δεν μπορείς να επισκεφθείς κάποιον, να τον δεις, να του μιλήσεις και να σε γνωρίσει. Αποκλειστήκαμε από συνέδρια και συναντήσεις, που είχαμε βάλει στον προϋπολογισμό μας για να παρουσιαστούμε και να εκθέσουμε τις λύσεις μας.
Ωστόσο, η καραντίνα βελτίωσε σημαντικά την παραγωγικότητα. Λόγω του εγκλεισμού, ο εργαζόμενος δεν είχε άλλες εναλλακτικές, άλλες διεξόδους, η δουλειά έγινε και λίγο παιχνίδι και οι διαδικτυακές συναντήσεις, από ένα σημείο και έπειτα, άρχισαν να γίνονται η ψυχοθεραπεία των συνεργατών και βελτιώθηκε το κλίμα. Σε εμάς, λοιπόν, μετά το πέρας των πρώτων εβδομάδων, άρχισαν να φαίνονται θετικά τα αποτελέσματα, σταδιακά και οι πελάτες έγιναν πιο δεκτικοί στις απομακρυσμένες παρουσιάσεις και επανήλθε μια κανονικότητα. Τηρουμένων των αναλογιών, για εμάς ήταν θετικά τα αποτελέσματα.
7. Πως πιστεύετε ότι θα εξελιχθεί η μόνιμη διατήρηση σχέσεων τηλεργασίας; Πως θα επηρεάσει αυτό, κατά την γνώμη σας, τη λειτουργία των ομάδων μέσα στις επιχειρήσεις;
Είναι πολύ μεγάλο θέμα. Υπάρχουν κάποιοι, οι οποίοι ευαγγελίζονται ότι η τηλεργασία είναι το μέλλον, εγώ θεωρώ ότι έχει τα θετικά του και τα αρνητικά του. Δε μπορείς να πεις για όλους τους ανθρώπους, ότι η τηλεργασία είναι το καλύτερο. Όταν έρχεσαι στο γραφείο σου, πηγαίνεις στην δουλειά σου καθημερινά και ξέρεις πως θα συναναστρέφεσαι με έναν- δύο ανθρώπους, ξέρεις ότι ανήκεις κάπου, έχεις την αίσθηση της οικογένειας στην οποία εργάζεσαι, έχεις το χώρο σου. Αυτό ξαφνικά το «ανταλλάσσεις» ίσως με την ευκολία της εργασίας στο σπίτι. Σταδιακά όμως, επέρχεται μια κόπωση, ένας αποπροσανατολισμός. Αυτή η έλλειψη διαχωρισμού σε κάποιους φέρνει μια δυσκολία και οδηγεί γρήγορα στην κόπωση. Στην αρχή φαίνεται χαλαρό και θετικό, στην πορεία δυσκολεύει. Δεν πιστεύω πως μόνιμα κατ’ ανάγκη θα πρέπει να είναι όλοι σε καθεστώς τηλεργασίας. Αν αναγκαστούμε να το κάνουμε αυτό, φυσικά, ως προσαρμοστικά όντα, θα το κάνουμε, αλλά θεωρώ πως σε πολύ μεγάλη μερίδα του κόσμου θα έχει αρνητικές συνέπειες. Από την άλλη μεριά, συναντάμε μεγάλες δυσκολίες στην ένταξη νέων στελεχών στις ομάδες. Εμείς, λόγου χάρη, είχαμε επιπρόσθετες ανάγκες και έτσι από το Μάρτιο μέχρι και το Σεπτέμβριο εντάξαμε στην ομάδα μας οχτώ νέα άτομα. Δίχως την πανδημία θα τους είχαμε εντάξει πολύ πιο γρήγορα και άμεσα. Οι νέοι εργαζόμενοι πρέπει να εκπαιδευτούν, να μάθουν την ομάδα τους και κάποιοι χρειάστηκε, και θα χρειαστεί, να το κάνουν αυτό απομακρυσμένα. Το πώς είναι η μεγάλη πρόκληση. Σε βάθος χρόνου, θεωρώ ότι η λειτουργία των ομάδων θα είναι προβληματική. Μάτια που δε βλέπονται, άλλωστε, γρήγορα λησμονιούνται. Για μια περίοδο κάποιων εβδομάδων δε χανόμαστε, ναι. Αλλά για μια διάρκεια μηνών ή ετών, δε μπορώ να το φανταστώ. Ελπίζω να μη φτάσουμε ποτέ σε αυτό.
8. Τι θα συμβουλεύατε τους Έλληνες επιχειρηματίες σε σχέση με τη διαχείριση της κρίσης του Covid -19; Ποια είναι η πρόβλεψή σας για το μέλλον της αγοράς;
Αυτή την περίοδο υπάρχει μεγάλος φόβος και δικαιολογημένα. Αυτό προκύπτει από την έλλειψη σχεδιασμού, μιας και ο επιχειρηματίας βασίζεται στην πρόβλεψη και το σχεδιασμό. Σε ό,τι είχαμε στην διάθεση μας μέχρι στιγμής, βιβλία, γνώσεις και εμπειρίες, δεν υπήρχε πουθενά η πιθανότητα μιας πανδημίας. Υπήρχαν πάντα οι οικονομικοί δείκτες που σου λέγανε αν κάτι θα αλλάξει, αλλά δεν πιστεύαμε ποτέ πως θα μας επηρεάσει σε κάτι χειροπιαστό, όπως είναι η υγεία. Ήξερες πως μπορεί να υπάρχει μια οικονομική κρίση λ.χ. ότι μπορεί να χάσεις τη δουλειά σου, αλλά δε μπορούσες να φανταστείς ότι θα πεθάνεις αύριο, ή θα χάσεις κάποιον οικείο σου. Αυτός ο φόβος μετασχηματίζεται και σε οικονομική ανασφάλεια, γιατί δεν ξέρεις τι θα συναντήσεις την επόμενη ημέρα. Οπότε είναι δικαιολογημένος και ο φόβος των επιχειρηματιών, καθώς δε μπορούν να σχεδιάσουν. Πώς να σχεδιάσεις άλλωστε;
Πρέπει να το δούμε διαφορετικά. Όπως λένε, έναν ελέφαντα τον τρως φέτα - φέτα και ξεκινάς κόβοντας το πρώτο κομματάκι. Έτσι γίνεται και με αυτήν την κρίση. Δηλαδή, πρέπει να κοιτάξουμε την επόμενη ημέρα, δε μπορούμε να κάνουμε μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Δεν υπάρχει η πληροφορία και συνεπώς υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα. Το πρώτο βήμα, αναγκαστικά, θα είναι βραχυπρόθεσμο και σταδιακά θα προχωρήσουμε στο μεσοπρόθεσμο και στο μακροπρόθεσμο.
Η Ελλάδα προέρχεται από μία οχταετία κρίσης. Το μόνο που μάθαμε, είναι πως η συγκράτηση δεν αποφέρει αποτελέσματα, παρά μόνο για τις πρώτες εβδομάδες. Πρέπει να γίνει ένας μικρός σχεδιασμός της προσαρμογής των εργαζομένων στα νέα δεδομένα, κάτι που σήμερα φαντάζει ως μεγάλη δυσκολία, είτε λόγω της τηλεργασίας, είτε λόγω κλεισίματος της επιχείρησης για δεκατέσσερις ημέρες, με την εμφάνιση κάποιου κρούσματος, και τον τρόπο που αυτό θα το προσαρμόσεις στο core business που έχεις.
Η πρόκληση δεν είναι για τις εταιρίες τεχνολογίας ή πληροφορικής αλλά κυρίως γι’ αυτές που δραστηριοποιούνται στον πρωτογενή τομέα, οι οποίες θα πρέπει να κάνουν κάτι ριζικό. Πρέπει όλοι να εκμεταλλευτούν τα μέσα της τεχνολογίας και να προσαρμόσουν προϊόντα και υπηρεσίες στη νέα κατάσταση.
Για εμάς, η κρίση ήταν μια ευκαιρία και θα είναι πάντα, γιατί εμπεριέχει το ρίσκο. Άλλωστε, ξέρετε, οι μικρές επιχειρήσεις διαθέτουν μεγαλύτερη ανοχή στους δείκτες. Το να είσαι μικρός, σε κρίσεις σε βοηθά, είσαι πολύ πιο ευέλικτος. Υπάρχουν λύσεις και σίγουρα υπάρχουν εργαλεία που μπορεί να εκμεταλλευτεί ο επιχειρηματίας και να προχωρήσει δυναμικά στη νέα κατάσταση.
